Ένας από τους ηρωικότερους αγωνιστές του 1821 ήταν ο Αθανάσιος Διάκος που γεννήθηκε το 1788 στην Μουσουνίτσα της Παρνασσίδας. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αθανάσιος Μασαβέτας και δεν ξεκίνησε την πορεία του ως πολεμιστής , αλλά έφηβος ακόμη μπήκε στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην Αρτοτίνα ως δόκιμος μοναχός. Γρήγορα όμως τον κέρδισε η ζωή του στρατιώτη και βρέθηκε στο αρματολίκι του Γούλα Σκαλτσά. Από εκεί 5 ή 6 χρόνια πριν την επανάσταση βρίσκεται στην αυλή του Αλή Πασά στα Ιωάννινα, όπου υπηρετεί στο σώμα των τσοχανταρέων. Εκεί γνωρίζεται με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και τον ακολουθεί, όταν το 1816 γίνεται αρχηγός στο αρματολίκι της Ρούμελης. Το 1820 αρχηγός στο αρματολίκι γίνεται ο Διάκος, που μυείται στην Φιλική Εταιρεία και ετοιμάζει την εξέγερση στην Ρούμελη. Οι προετοιμασίες και οι συνεννοήσεις γίνονται στην μονή του Οσίου Λουκά. Από εκεί ο Διάκος πηγαίνει στη Λιβαδειά και μαζί με τον πρόκριτο Λάμπρο Νάκο υψώνουν την επαναστατική σημαία , που από την μία μεριά έγραφε ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ και από την άλλη μεριά είχε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Η πόλη ελευθερώθηκε μετά από τριήμερες μάχες την 1η Απριλίου 1821. Παράλληλα ο Διάκος ξεσηκώνει την Αταλάντη και τη Θήβα στέλνοντας εκεί ανθρώπους του. Μετά την απελευθέρωση της Λιβαδειάς οι πρόκριτοι σχηματίζουν επαναστατική επιτροπή και διορίζουν τον Διάκο << κολονέλον >>. Από εκεί ο Διάκος φεύγει για να αντιμετωπίσει την στρατιά των Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη που έχει ξεκινήσει από την Ήπειρο για να καταστείλει την επανάσταση. Σύμφωνα με το σχέδιο που είχαν καταστρώσει οι Έλληνες ο Δυοβουνιώτης καταλαμβάνει τον Γοργοπόταμο, ο Πανουργιάς τα χωριά Μουσταφάμπεη και Χαλκωμάτα και ο Διάκος με πεντακόσιους άντρες τη Γέφυρα της Αλαμάνας. Στις 22 Απριλίου οι Τούρκοι επιτίθονται ταυτόχρονα σε όλους. Ο Πανουργιάς και ο Δυοβουνιώτης αναγκάζονται να αποχωρήσουν και ο Διάκος είναι αυτός που θα αναλάβει να συγκρατήσει τους Τούρκους. Η μάχη συνεχίζεται μέχρι την Κυριακή 24 Απριλίου, όταν ο Διάκος τραυματίζεται στο δεξί του χέρι και συλλαμβάνεται. Στη Λαμία, όπου μεταφέρθηκε ως αιχμάλωτος ο Διάκος αρνείται σταθερά να συνεργαστεί με τους Οθωμανούς και να αλλαξοπιστήσει, γι’αυτό και τη νύχτα πριν την εκτέλεσή του υπέστη τρομερά βασανιστήρια. Κάποιοι λένε ότι του είχαν δέσει τα πόδια και του έριχναν καυτό λάδι σε όλο του το σώμα και άλλοι ότι τον χτυπούσαν με σίδερα. Στα βασανιστήρια ο Διάκος απαντά στους Οθωμανούς: ” Πάτε κι εσείς κι η πίστη σας, παλιότουρκοι, χαθείτε. Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θα πεθάνω!”. Την επομένη οι Τούρκοι αποφάσισαν να τον θανατώσουν παραδειγματικά. Σύμφωνα με κάποιους μεταφέρθηκε δεμένος και
σηκωτός στον τόπο της εκτελέσεώς του και σύμφωνα με άλλους πήγε περπατώντας και κρατώντας το σουβλί με το οποίο θα τον σκότωναν. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί πολλοί Τούρκοι για να παρακολουθήσουν το θέαμα. Είχε ταλαιπωρηθεί τόσο πολύ που πριν την εκτέλεσή του φέρεται να είπε: «Δεν υπάρχει ένας αρσενικός να με τελειώσει;” . Ευθύς μετά τον ανασκολόπισαν και τον έστησαν όρθιο σε ένα δέντρο, ενώ απέναντί του είχε τα κομμένα κεφάλια των συμπολεμιστών του και τον ήλιο για να γίνει το μαρτύριό του σκληρότερο. Ο Διάκος όμως δεν ξεψυχά και οι Τούρκοι εξοργισμένοι ανάβουν φωτιά και τον τοποθετούν πάνω της και γυρίζουν τη σούβλα μέχρι να πεθάνει. Ο φρικιαστικός θάνατός του αποτελεί παράδειγμα ανδρείας ξεχωριστής και υπέρτατης θυσίας για την πατρίδα. Στον ίδιο αποδίδονται οι στίχοι που λέγεται ότι είπε πριν ξεψυχήσει: “Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι”.
Αγγελική Τριανταφύλλου Γ4
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό τομ.3,Εκδοτική Αθηνών
2.Τ. Λάππα,Θανάσης Διάκος,Αθήνα 1949