Ο Βασίλης Μπούσγος γεννήθηκε το 1796 στο Απόκουρο της ορεινής Ναυπακτίας. Ωστόσο η δράση του και ο πρωταγωνιστικός ρόλος του στην απελευθέρωση της Λιβαδειάς και των γύρω περιοχών, τον έδεσαν μια για πάντα στο τόπο της. Κατάφερε να εδραιώσει την θέση του δίπλα στον Αθανάσιο Διάκο ως πρωτοπαλίκαρό του. Ήταν έμπιστος συνεργάτης του γι΄αυτό και προτιμούσε εκείνον να τον αντικαθιστά δείχνοντας πλήρη αξιοπιστία προς την μαχητικότητά του και τις ικανότητές του.
Αρχικά βρισκόταν στις υπηρεσίες του Οδυσσέα Ανδρούτσου μαζί με τον Διάκο. Όμως και τα δυο παλικάρια ήρθαν σε ρήξη με τον αρχηγό τους όταν δεν αποδέχτηκαν το αίτημα του να υπηρετήσουν τον αποστάτη Αλή πασά. Από τις 26 Οκτωβρίου 1820 ο Μπούσγος γίνεται η σκιά του Αθανάσιου Διάκου που πήρε τη θέση του Οδυσσέα Ανδρούτσου και προετοίμαζαν την επανάσταση της Ρούμελης.
Ο Διάκος επιθυμώντας να μάθει τα σχέδια του Μοριά επιλέγει να στείλει τον Μπούσγο στην Πάτρα. Σ’ αυτό το ταξίδι ο Βασίλης Μπούσγος μέσα από τις ενέργειές του, την προνοητικότητά του και τις πρωτοβουλίες που πήρε συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη της επανάστασης της Ρούμελης. Το ταξίδι του ξεκίνησε 24 Μαρτίου του 1821 ωστόσο δεν ολοκληρώθηκε καθώς όταν ο Μπούσγος έφθασε στο Γαλαξείδι ενημερώθηκε για την έναρξη του αγώνα στο Μοριά και έτσι πήρε τον δρόμο της επιστροφής. Παράλληλα ενημερώνει τους τοπικούς άρχοντες του Χρισού και της Αράχωβας και δίνει εντολή να αποκλείσουν τον δρόμο από κάθε απεσταλμένο των Τούρκων.
Πριν φθάσει στη Λιβαδειά στο χάνι του Ζεμενού σκοτώνει δύο Τούρκους ταχυδρόμους οι οποίοι πήγαιναν στη Λιβαδειά να ειδοποιήσουν τα γεγονότα του ξεσηκωμού και τους παίρνει τα γράμματα. Το γεγονός αυτό γίνεται γνωστό από τον Βοεβόδα του Διστόμου ο οποίος καλεί τον Διάκο σε ακρόαση για εξηγήσεις. Ο Διάκος κάλυψε τον Μπούσγο και απέδωσε τους φόνους στους άνδρες του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Με αυτόν τον τρόπο ο Διάκος και ο Μπούσγος στρατολόγησαν ανενόχλητοι την επανάσταση της Λιβαδειάς καθώς παραπλάνησαν τους Τούρκους.
Την νύχτα της 28ης Μαρτίου ο Βασίλης Μπούσγος είναι από τους πρώτους που ορμά στον αγώνα μέσα στη πόλη της Λιβαδειάς. Μπαίνει στο σπίτι του ΣουλεΪμάν Ποταμά με τόλμη παρ’ όλο που φυλασσόταν από πολλούς Τούρκους αλλά τραυματίζεται σοβαρά και στις υπόλοιπες μάχες απουσιάζει . Λίγες μέρες αργότερα τραυματισμένος ακόμα πηγαίνει στη Θήβα για βοήθεια όπου λαμβάνει μήνυμα από τον Διάκο να πάει για βοήθεια στην Αλαμάνα.
Στις 19 Απριλίου 1821 ο Διάκος πέφτει αιχμάλωτος στα χέρια των Τούρκων και αμέσως μετά το θάνατό του ο Μπούσγος αναλαμβάνει τη θέση του αρχηγού όχι επειδή το επεδίωξε αλλά για να διατηρήσει ακμαίο το ηθικό των πολεμιστών. Τότε εμπόδισε το πέρασμα του Ομέρ Βρυώνη στο Ελευθεροχώρι και λίγο αργότερα δέχεται ένα γράμμα από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο που βρισκόταν στη Γραβιά και είχε μπει στον αγώνα. Όταν φθάνει στη Γραβιά επιβεβαιώνει ότι το μόνο μέλημά του ήταν να ελευθερώσει την πατρίδα του και ότι δεν κυνηγούσε ποτέ τίτλους προσφέροντας την αρχηγία της Βοιωτίας στον Ανδρούτσο. Ωστόσο οι δύο άντρες δεν ήταν γραφτό να συνεργαστούν για πολύ αφού χωρίστηκαν μια για πάντα μετά από λίγο καιρό.
Μέσα στο καλοκαίρι του 1821 έντονη ήταν η δραστηριότητά του Βασίλη Μπούσγου στα χωριά Αγία Μαρίνα, Μόδι, Υπάτη και στα Βασιλικά Λοκρίδας καθώς παρευρέθηκε και τα υπερασπίστηκε. Στα Βασιλικά βοήθησε στην πιο κρίσιμη στιγμή τον οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα καθώς έφτασε με ενισχύσεις. Τα επόμενα χρόνια ο Μπούσγος πηγαίνει στην Εύβοια, στο Μεσολόγγι και στον Μοριά, όπου βρέθηκε δίπλα στον Αντρέα Λόντο, αλλά η καρδιά του δεν έχει φύγει ποτέ από την Λιβαδειά που τόσο αγάπησε. Προς το τέλος του Αγώνα των Ελλήνων βρέθηκε στο πλευρό του Καραϊσκάκη στην Αράχωβα και στην Αθήνα, αλλά και του Υψηλάντη.
Μετά την λήξη του πολέμου εγκαταστάθηκε στην αγαπημένη του Λιβαδειά αλλά βρισκόταν σε άθλια οικονομική κατάσταση και ήταν αδύνατο να προσφέρει στην πολύτεκνη οικογένειά του. Δεν πήρε ποτέ μέρος σε πολεμικά λάφυρα και αρνήθηκε να πάει στο Ναύπλιο να κυνηγήσει μια καλή θέση. Το μόνο που ζητούσε ήταν να του δώσουν γη στη Λιβαδειά αλλά δεν τα κατάφερε. Τόσα χρόνια ενεργός στον αγώνα έρχονται σε αντίθεση με την μεταπολεμική του αδράνεια. Έχει γίνει δύστροπος και ζει στο περιθώριο ακόμα και όταν τον Σεπτέμβρη του 1834, ο Όθωνας φτάνει στην Λιβαδειά. Εκείνος δεν πήγε να τον συναντήσει αλλά ο βασιλιάς ζήτησε να τον οδηγήσουν στο σπίτι του. Με συγκίνηση τον δέχτηκε και ένιωσε μεγάλη τιμή που είχε αναγνωρίσει την αξία και την συνεισφορά του «άγνωστου» Μπούσγου.
Για να βελτιώσει τα οικονομικά του αναγκάστηκε να βάλει υποψηφιότητα για δήμαρχος και Α΄ δημοτικός Πρόεδρος της Χαιρώνειας. Η αποτυχία του τον έκανε να νιώσει ανεπιθύμητος και αποτραβήχτηκε από την κοινωνική ζωή. Τόσο πόνο δεν του είχαν δώσει ούτε οι τραυματισμοί του στον πόλεμο. Ο επίλογός του γράφεται τον Μάρτιο του 1860 περίπου τις ίδιες μέρες που είχε γραφτεί και ο πρόλογος του ως απεσταλμένος του Διάκου μην περιμένοντας μια ακόμη επέτειο του ταξιδιού του. Τραγικό έκανε ακόμα περισσότερο το τέλος του μεγάλου αγωνιστή το ότι τις ίδιες μέρες έφυγε από τη ζωή ο σύζυγος της κόρης του και ο μικρός του εγγονός Βασίλης Μπούσγος.
Στις 25 Μαρτίου 1860 κήδεψαν τον ταπεινό, ατρόμητο, αγνό, υπερήφανο αγωνιστή του ’21 που η φήμη του δεν αποκατέστησε ποτέ την δράση του. Η Λιβαδειά με μαρμάρινη προτομή του, τον τίμησε για τον αγώνα του.
Ρούλια Ευστρατία-Ελευθερία Γ4
Βιβλιογραφία:
Λάππα Τάκη “Λειβαδειά και λειβαδίτες στο εικοσιένα” Αθήνα 1971
Λάππα Τάκη “Ρουμελιώτης στην επανάσταση “εκδότη Ιωαν. Ν.Σιδέρη- Αθήνα 1944
Δάλκα. Δ. Θύμιου “Λειβαδιά Ιστορικοί περίπατοι στα Νοτιοανατολικά της ” Αθήνα 1982
Βικιπαίδεια
παγκόσμιο βιογραφικό, λεξικό , Εκδοτική Αθηνών , τόμος 7