Η Πέτρα ή αλλιώς « Σιάχος» όπως ονομαζόταν μέχρι το 1928, είναι σήμερα ένα χωριό του Δήμου Αλιάρτου , της περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας.Η Μάχη της Πέτρας υπήρξε η τελευταία μάχη του Αγώνα για την ελληνική ανεξαρτησία. Έλαβε χώρα στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 στην Πέτρα της Βοιωτίας, μεταξύ Θήβας και Λιβαδειάς.Την εποχή εκείνη ήταν μία στενή δίοδος, που σχημάτιζαν οι όχθες της Λίμνης Κωπαΐδας και το βουνό Ζαγαρά (Ελικών).
Όταν ο Οσμάναγας Ουτσιάκαγας, αρχηγός των τακτικών τουρκικών στρατευμάτων της Αττικής και ο Ασλάν μπέης των ατάκτων Τουρκαλβανών, κινήθηκαν προς τη Βοιωτία με κατεύθυνση τη Θεσσαλία, βρήκαν την οχυρή θέση της Πέτρας να κατέχεται από τα ελληνικά στρατεύματα. Ο Υψηλάντης είχε πληροφορηθεί έγκαιρα τις προθέσεις των Τούρκων και επέλεξε αυτή τη στενή δίοδο για να εμποδίσει το πέρασμα του εχθρού, που διέθετε πυροβολικό και ισχυρές δυνάμεις ιππικού και πεζικού.
Η ελληνική δύναμη ξεκίνησε στις 28 Αυγούστου του 1829 από τον Κουτουμουλά μέχρι που εμφανίσθηκε στην περιοχή . Ανερχόταν σε περίπου 3.000 άνδρες και ήταν χωρισμένη σε 4 χιλιαρχίες. Οι ελληνικές δυνάμεις αποτελούνταν από τη φρουρά του στρατάρχη με επικεφαλής τον Σπυρομίλιο, τα σώματα του Ευμορφόπουλου και του Σκουρτανιώτη, και τα τμήματα που ήρθαν από τη Σαλαμίνα καθώς και τη Δ’ χιλιαρχία του Δυοβουνιώτη. Στη Πέτρα εγκατέστησε ο Υψηλάντης το στρατηγείο του , στη μονή του Αγίου Νικολάου , πάνω από το στενό. Την οχύρωση της τοποθεσίας την ανέθεσε στον πεντακοσίαρχο Κούστια Μάκου.
Κατασκευάσθηκαν συνολικά έξι οχυρώματα. Στο οχύρωμα Ι’ που βρισκόταν «επί της κεφαλής της Πέτρας» τοποθετήθηκε η Β’ χιλιαρχία (450 άνδρες), στο ΙΙ’ ο στρατός με τα λείψανα της Γ’ χιλιαρχίας(130 άνδρες) και ο Τόλιος Λάζος με τα λείψανα της Ζ’ χιλιαρχίας (150 άνδρες), στο ΙΙΙ’ ο Σκουρτανιώτης με το σώμα του (300 άνδρες) ενώ στο ΙV’ ολόκληρη η χιλιαρχία του Δυοβουνιώτη (700 άνδρες) όπως και το σώμα του Ευμορφόπουλου (250 άνδρες). Τη φύλαξη του οχυρώματος V’ ανέλαβε ένα τμήμα της φρουράς του στρατάρχη και τοποθετήθηκε και η φρουρά του Σπυρομίλιου ως εφεδρεία. Ο Υψηλάντης με το επιτελείο του παρέμεινε στη μονή του Αγίου Νικολάου, ένα τμήμα 300 ανδρών στάθμευσε στη μονή της Παναγίας μέσα στο δάσος του βουνού Ζαγαρά ( Ελικώνας) με επικεφαλής τον Σουλιώτη οπλαρχηγό Γιάννη Μπαϊρακτάρη και το ιππικό τοποθετήθηκε ως εφεδρεία στο χωριό Σωληνάρι. Η τοποθεσία είχε οργανωθεί αμυντικά σε όλο το πλάτος της και μάλιστα σε δύο γραμμές αμύνης. Τα οχυρώματα Ι’, ΙΙ’, ΙΙΙ’ ΚΑΙ V’ βρίσκονταν στην πρώτη, ενώ τα υπόλοιπα στη δεύτερη. Επιπλέον, το ηθικό του στρατού ήταν άριστο καθώς είχαν συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Μετά από εκνευριστική αναμονή 12 ημερών, το απόγευμα της 10ης Σεπτεμβρίου φάνηκε, επιτέλους, ο τουρκικός στρατός, που στρατοπέδευσε σε μικρή απόσταση από τις ελληνικές δυνάμεις, μεταξύ της Πέτρας και του χωριού Βρασταμίτες και παρέμεινε εκεί αδρανώντας ολόκληρη την επόμενη μέρα. Συγχρόνως, οι Έλληνες φρόντισαν να ενισχύσουν τα αδύναμα σημεία. Τα χαράματα της 12ης Σεπτεμβρίου το σύνολο των τουρκικών δυνάμεων κινήθηκε εναντίον των ελληνικών οχυρωματικών θέσεων. Ένα βήμα πριν από την εισπήδηση των οχυρωμάτων, οι Τούρκοι δέχτηκαν καταιγισμό πυρών από τους Έλληνες, οι οποίοι στη συνέχεια βγήκαν από τα χαρακώματα και με τα ξίφη τους επέπεσαν επί των επιτιθεμένων. Οι τουρκαλβανοί άτακτοι γρήγορα υποχώρησαν, παρασύροντας και τους υπόλοιπους Τούρκους, που κινδύνευαν να περικυκλωθούν. Μετά από δύο ώρες πολέμου η οπισθοδρόμηση για τον εχθρό ήταν η μόνη λύση. Έτσι η ένδοξη νίκη δόθηκε αποκλειστικά στους Έλληνες.
Η Μάχη της Πέτρας, παρότι δεν επέφερε την τελειωτική ήττα του εχθρού, αποτελεί οπωσδήποτε λαμπρή νίκη των ελληνικών όπλων. Ξεχώρισαν ο σωματάρχης Κριεζώτης, ο πεντακοσίαρχος του Μαμούρης, ο Σπυρομίλιος, ο Σκουρτανιώτης και οι αξιωματικοί Ψαροδήμος και Βαζιώτης. Οι απώλειες και από τις δύο πλευρές δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλες. Οι Έλληνες είχαν 3 νεκρούς και 12 τραυματίες, ενώ οι Τούρκοι άφησαν στο πεδίο της μάχης περίπου 100 νεκρούς και 4 σημαίες.
Από τους αρχηγούς των Τούρκων, ο Οσμάναγας Ουτσιάκαγας ενδιαφερόταν να βρεθεί στη Θράκη και στη Μακεδονία για να εκτελέσει τη διαταγή της Πύλης. Προκειμένου να περάσει το στενό έστειλε τον συνταγματάρχη του ιππικού Αχμέτ μπέη να διαπραγματευτεί τους όρους μιας συνθήκης με τους Έλληνες την επόμενη μέρα της μάχης (13η Σεπτεμβρίου) . Κατά τη συνομιλία, οι Έλληνες δέχτηκαν να αφήσουν τα τουρκικά στρατεύματα να περάσουν από την Πέτρα, αρκεί να παρέδιδαν την περιοχή από την Λιβαδειά ως τις Θερμοπύλες και την Αλαμάνα. Τελικά, έπειτα από συνομιλία του Αχμέτ μπέη με τον αρχηγό των Τούρκων, Οσμάν, οι Τούρκοι πρότειναν να παραδώσουν τη Λιβαδιά, το Κατίκου Χάνι και το Τουρκοχώρι, όχι όμως τη Φοντάνα, τις Θερμοπύλες και την Αλαμάνα.Έπειτα από διαπραγματεύσεις που κράτησαν όλη τη μέρα, η συνθήκη υπογράφηκε τη νύχτα της 13ης προς τη 14η Σεπτεμβρίου και εφαρμόστηκε με ακρίβεια.
Η Στερεά Ελλάδα ως την Αλαμάνα εκτός από την Αθήνα, την Εύβοια και το φρούριο του Καραμπαμπά στην ακτή της Χαλκίδας, ήταν πια ελεύθερη.
Η μάχη της Πέτρας μπορει να θεωρηθεί από τις πιο σημαντικές , ίσως ή σημαντικότερη μάχη της Επανάστασης, γιατί ήταν η πρώτη και η μοναδική φορά που που μία επίλεκτη τουρκική στρατιά αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει σε ανοικτό πεδίο. Τα κέρδη τόσο από στρατηγική όσο και από ηθική άποψη υπήρξαν πολύ μεγάλα. Με τη μάχη αυτή τερματίσθηκε ο στρατιωτικός αγώνας που είχε αρχίσει το Έθνος πριν από 8,5 χρόνια στη Μολδοβλαχία με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Τέλος αποτέλεσε το κορύφωμα και την επίστεψη των προσπαθειών του Κυβερνήτη Καποδίστρια στις πολεμικές του προσπάθειες.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΛΑ Γ1
4ο Γυμνάσιο Λιβαδειάς
2020-2021
Βιβλιογραφία: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΈΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ ΙΒ’, https://www.protothema.gr/stories/article/712291/i-mahi-tis-petras-i-teleutaia-sugrousi-tou-agona-tou-1821/,https://www.sansimera.gr/articles/173