Εισαγωγή
Η επανάσταση του Διστόμου είχε πολύ μεγάλη σημασία για την εξέλιξη του αγώνα και αυτό φαίνεται από τα λόγια του ίδιου του Καραϊσκάκη , ο οποίος ανέφερε ότι η θέση του Διστόμου ήταν τόσο αναγκαία για τους Έλληνες , ώστε αν οι Τούρκοι το κυρίευαν ,θα έμεναν άχρηστα όλα τα στρατόπεδα των Ελλήνων στην Στερεά Ελλάδα .
1η Μάχη
Οι συνεχείς νίκες του Καραϊσκακη στη Ρούμελη ανησύχησαν τον Κιουταχή. Έτσι ,δεν εξεστράτευσε ο ίδιος στη Ρούμελη , αλλά έστειλε τον Ομέρ πασά της Καρύστου μαζί με τον Καριοφίλμπεη και τον Οσμάν πασά της Γκέκας με 6.000 πεζούς και 500 ντελήδες, με σκοπό να ξανασκλαβώσουν όσες περιοχές είχε ελευθερώσει ο Καραϊσκάκης στη Ρούμελη. Αρχικά , ήθελε να κατευθυνθεί προς στα Σάλωνα για να λύσει την πολιορκία , όμως όταν έμαθε ότι υπήρχε ελληνική φρουρά στο Δίστομο , άλλαξε πορεία . Καθώς ο Καραϊσκακης πορευόταν προς τη Βελίτσα, μετά την επιτυχία του στην Αράχωβα , έμαθε για τον ερχομό του Ομέρ και άλλαξε πορεία προς το Δίστομο,για να δυναμώσει τη φρουρά του χωριού . Στις 16 Γενάρη ο Ομέρ έφτασε στο Δίστομο και στατοπέδευσε έξω από το χωριό , ενώ περίπου 400 Έλληνες αναγκάστηκαν να ταμπουρωθούν στον λόφο του Προφήτη Ηλία και μερικοί να κλειστούν στα σπίτια του χωριού . Στις 18 Γενάρη ο Ομέρ αποφάσισε γενική έφοδο .Η σύγκρουση ήταν σφοδρή , αλλά οι Έλληνες αντιστέκονταν γενναία . Όμως,κάποιος Έλληνας προδότης οδήγησε τον Καριοφίλμπεη στην περιοχή του Κάστρου και οι Τούρκοι διασκορπίστηκαν στο χωριό για να τρομοκρατήσουν τους Έλληνες και να αχρηστεύσουν τα όπλα τους , κλείνοντας τις πολεμίστρες με πέτρες. Κάποιοι από τους Έλληνες αναγκάστηκαν να βγουν και να καταφύγουν στο λόφο όπου βρίσκονταν οι υπόλοιποι σύντροφοι τους . Ο Καριοφίλμπεης χτυπά δυνατά τους Έλληνες στο λόφο, οι οποίοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση , γιατί ήταν πολύ λιγότεροι. Τότε έφτασε ο Γιώργος Δράκος από τα Σάλωνα με 200 Έλληνες , αφού τον είχαν ειδοποιήσει . Χτύπησε το Κάστρο και το κατέλαβε . Οι Έλληνες παίρνοντας θάρρος έκαναν επίθεση στους Τούρκους και τους έτρεψαν σε υποχώρηση. Η πρώτη αυτή μάχη κράτησε 16 ώρες με 83 σκοτωμένους και 200 λαβωμένους Τούρκους και 4 σκοτωμένους και 8 λαβωμένους Έλληνες.
Η άφιξη του Καραϊσκάκη στο Δίστομο
Στις 20 Γενάρη ο Καραϊσκάκης έφυγε για το Δίστομο , με σκοπό να φτάσει τη νύχτα όταν οι Τούρκοι θα κοιμούνταν . Όταν έφτασαν έξω από το Δίστομο οι καπεταναίοι πρότειναν να περάσουν πλάγια των Τούρκων για να φτάσουν στον λόφο . Όμως, ο Καραϊσκάκης αποφάσισε να περάσουν μέσα από το στρατόπεδο για να αποφύγουν τα δύσκολα περάσματα αλλά και να τρομάξουν τους εχθρούς . Πριν ξεκινήσουν από τη Βελίτσα ο Καραϊσκάκης έστειλε στο Δίστομο έναν αγγελιαφόρο, για να ειδοποιήσει τους Έλληνες μαχητές του λόφου ότι θα φτάσει τη νύχτα για να τους βοηθήσει και ότι για να τους καταλάβουν, θα είχαν τη λέξη “λύκος”για σύνθημα. Όταν έφτασαν έξω από τις τουρκικές σκηνές σκότωσαν τους φρουρούς και μπήκαν αθόρυβα μέσα στο στρατόπεδο , μέχρι που τους πήραν είδηση κάποιοι νυχτοφύλακες και ξύπνησαν τους υπόλοιπους . Οι φοβισμένοι Τούρκοι έριξαν λίγες κουμπουριές, χωρίς όμως να κυνηγήσουν τους Έλληνες. Από την αναταραχή βγήκαν οι Έλληνες του λόφου και άρχισαν να πυροβολούν, γιατί νομίζανε πως ήταν ο εχθρός . Έτσι, για να μην συγκρουστούν μεταξύ τους, οι στρατιώτες του Καραϊσκάκη φώναξαν το σύνθημα “λύκος”. Όμως, επειδή ο αγγελιαφόρος δεν έφτασε ποτέ, δεν καταλάβαιναν τι σήμαινε το σύνθημα, γι’ αυτό ζήτησαν να στείλουν δύο γνωστούς τους στρατιώτες για να τους αναγνωρίσουν . Τελικά τους αναγνώρισαν και εισήλθαν στον λόφο . Οι Τούρκοι ταράχθηκαν που οι Έλληνες πέρασαν μέσα από τις σκηνές τους και για να τους ησυχάσει ο Ομέρ διέδωσε φήμες πως κάποιοι μεθυσμένοι στρατιώτες του έκαναν την φασαρία.
2η Μάχη
Την άλλη μέρα ο Καραϊσκάκης εξέτασε το μέρος που είχαν στρατοπεδεύσει οι πασάδες . Ήξερε πως δεν μπορούσε να νικήσει τον Ομέρ πασά με το στρατό που είχε, γι’ αυτό αποφάσισε να διακόψει τον ανεφοδιασμό τροφίμων προς Δίστομο, για να λιμοκτονήσουν οι Τούρκοι. Επειδή και για τους Έλληνες η πείνα ήταν μεγάλη, ζήτησε από την κεντρική διοίκηση να στείλει τρόφιμα γρήγορα. Ο Καραϊσκάκης στις 31 Γενάρη επιτέθηκε στους τούρκους που βρίσκονταν ανάμεσα στον λόφο Κάναλες και στις βουνοπλαγιές του Κούκου. Οι Τούρκοι ξαφνιάστηκαν, αλλά δεν ανησύχησαν, γιατί ο Ομέρ τους ενίσχυσε με ακόμη 2000 στρατό. Οι Έλληνες αντιστέκονταν με πείσμα , ενώ κατέφθασε ο Καραϊσκάκης με 200 άντρες για να τους βοηθήσει . Η μάχη αυτή διήρκησε 4 ώρες . Οι Τούρκοι δεν άντεχαν άλλο και υποχώρησαν στις σκηνές τους , δίνοντας έτσι μια θριαμβευτική νίκη στους Έλληνες. Τότε εμφανίστηκε τουρκικός τακτικός στρατός σταλμένος από τον σουλτάνο για να βοηθήσει τον Κιουταχή, που πολιορκούσε την Αθήνα, με αρχηγό τον Ισμαήλ. Οι περισσότεροι στην πορεία λιποτάκτησαν (απο 5.000 έμειναν 800). Ο Ισμαήλ, όταν έμαθε για την κατάσταση στο Δίστομο, άλλαξε πορεία για να βοηθήσει τον Ομέρ πασά. Όταν οι Έλληνες τους αντίκρισαν, άρχισαν να υποχωρούν φοβισμένοι . Οι Τούρκοι αρχικά νόμιζαν πως ήταν ένα κόλπο των Ελλήνων , αλλά όταν βεβαιώθηκαν πως δεν ήταν κάποιο τέχνασμα, πήραν θάρρος και άρχισαν να ορμάνε καταπάνω τους . Ο Καραϊσκάκης, τρέχει γρήγορα για να τους σταματήσει και να τους δώσει θάρρος . Όμως , όταν αποκόπηκε από τους υπόλοιπους και έμεινε μόνο με 4 συντρόφους , μερικοί Τούρκοι τον αναγνώρισαν και άρχισαν να τον χτυπούν με σκοπό να τον πιάσουν ζωντανό . Ο Διαμαντής Ζέρβας, όταν είδε τι γινόταν, μπήκε μπροστά του και τον προστάτεψε με το σώμα του σώζοντάς τον από βέβαιο θάνατο . Τότε τελείωσε και αυτή η μάχη , με 6 σκοτωμένους και 9 λαβωμένους Έλληνες και 30 σκοτωμένους και πολλούς λαβωμένους Τούρκους .
3η Μάχη
Μετά από όλα αυτά , ο τακτικός στρατός περηφανευόταν , ότι αν δεν είχαν έρθει εκείνοι θα τους είχαν ισοπεδώσει οι Έλληνες, αρχίζοντας έτσι μια διχόνοια ανάμεσα σε αυτούς και το στρατό του Ομέρ . Έπειτα ,ο τακτικός στρατός ζήτησε να πάρει το κανόνι για να ρίχνουν στους Έλληνες , αλλά επειδή δεν είχαν μάθει να το χρησιμοποιούν ,αστοχούσαν ,με αποτέλεσμα να μην είχε καμία επίπτωση στους Έλληνες .Τότε, ένας Τούρκος έπιασε και αιχμαλώτισε τον Κώστα Γριβογιώργο , που ήταν από τα πιο τρανά παλικάρια του Καραϊσκάκη και τον έστειλε στον Ρεσήτ πασά , ο οποίος τον φυλάκισε στο κάστρο της Χαλκίδας . Ο Καραϊσκάκης αμέσως πρότεινε να τον ανταλλάξει με 2 αιχμάλωτους αγάδες , αλλά ο Ρεσήτ πασάς αρνήθηκε . Τελικά , ο Γριβογιώργος κατάφερε και δραπέτευσε από τη φυλακή .
Μετά από 3 μέρες , στις 3 Φεβρουαρίου , ο τακτικός στρατός επιτέθηκε πάλι κατά των Ελλήνων , όμως οι Έλληνες αντεπιτέθηκαν με μεγάλη σφοδρότητα και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν , με αποτέλεσμα 75 νεκρούς για τους Τούρκους και ούτε έναν νεκρό για τους Έλληνες . Το βράδυ της 5ης Φεβρουαρίου , οι Έλληνες έκαναν αιφνιδιαστική επίθεση , προκαλώντας μεγάλες καταστροφές . Έτσι , ο Ομέρ απογοητευμένος και φοβισμένος από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες , αποφάσισε να εγκαταλείψει το Δίστομο , κάνοντας έτσι αυτή τη μάχη καθοριστική , με νικητές τους Έλληνες .
Επίλογος
Σε ολόκληρη την Ελληνική Ιστορία , η Επανάσταση του 1821 ήταν το μεγαλύτερο κατόρθωμα των Ελλήνων . Μέσα σε αυτό , υπήρξαν πολύ σημαντικές μάχες που καθόρισαν το σήμερα . Ανάμεσα σε αυτές ήταν και οι μάχες του Διστόμου , που δυστυχώς έχουν υποτιμηθεί και παραμεληθεί ,κατά πολύ , από τους ιστορικούς . Και όμως, ήταν από τις σημαντικότατες μάχες , καθώς ο Καραϊσκάκης αφανίζοντας τα ασκέρια των πασάδων στο Δίστομο , κατάφερε να αποκόψει το δρόμο προς στην Αθήνα. Έτσι , άφησε αβοήθητο τον Κιουταχή, φράζοντας του τα περάσματα .
Κατερίνα Ιντζίδη
Τμήμα : Γ1
Βιβλιογραφία
1. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,τόμος ΙΒ’,σελ.442-443
2. Τ. Λάππα,Το Δίστομο στην επανάσταση 1827,σελ.17-40